Kế tục truyền thống coi trọng vai trò của trí thức. Hội nghị Trung ương 7, khóa X khẳng định, trong thời đại ngày nay, “cùng với sự phát triển nhanh chóng của cách mạng khoa học công nghệ hiện đại, đội ngũ trí thức trở thành nguồn lực đặc biệt quan trọng, tạo nên sức mạnh của mỗi quốc gia trong chiến lược phát triển”.

Trí thức Việt Nam xuất thân từ nhiều giai cấp, tầng lớp xã hội, nhất là từ giai cấp công nhân và nông dân; phần lớn trưởng thành trong xã hội mới, được hình thành từ nhiều nguồn đào tạo ở trong và ngoài nước, với nhiều thế hệ nối tiếp nhau, trong đó có bộ phận trí thức người Việt Nam ở nước ngoài. Thời gian qua đội ngũ trí thức ở nước ta tăng lên nhanh chóng cả về chất lượng và số lượng. Đảng và Nhà nước ta đã quan tâm, chú trọng việc quy tụ tập hợp đội ngũ trí thức Việt Nam trong và ngoài nước, chăm lo đào tạo đội ngũ trí thức là cán bộ khoa học, công nghệ, lãnh đạo, quản lý. Đội ngũ trí thức nước ta đã có vai trò quan trọng và tích cực trong việc cung cấp các luận cứ khoa học cho việc hoạch định đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, góp phần làm sáng tỏ con đường phát triển của đất nước và giải đáp những vấn đề mới phát sinh trong sự nghiệp đổi mới; sáng tạo những công trình có giá trị về tư tưởng và nghệ thuật, nhiều sản phẩm chất lượng cao, có sức cạnh tranh; từng bước nâng cao trình độ khoa học và công nghệ của đất nước, vươn lên tiếp cận với trình độ của khu vực và thế giới, làm động lực thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Cùng với tình hình chung của đất nước, tỉnh Quảng Ngãi đã có nhiều giải pháp để xây dựng đội ngũ trí thức tỉnh nhà. Nhiều cơ chế, chính sách về đào tạo, tập hợp, thu hút đội ngũ trí thức trong tỉnh, ngoài tỉnh và ở nước ngoài được thực hiện. Qua đó đã đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ, đội ngũ trí thức tỉnh nhà đã có sự phát triển mạnh mẽ cả về số lượng và chất lượng, trở thành nguồn nhân lực chất lượng cao, động lực to lớn trong quá trình xây dựng phát triển tỉnh. 

Đội ngũ trí thức tỉnh hoạt động trên nhiều lĩnh vực, ngành nghề khác nhau: Trí thức là cán bộ lãnh đạo, quản lý, cán bộ, công chức; trí thức hoạt động trên lĩnh vực khoa học tự nhiên, khoa học xã hội; trí thức trong các đơn vị sự nghiệp văn hóa, nghệ thuật, giáo dục - đào tạo, y tế, báo chí; trí thức trong các doanh nghiệp... đã và đang phát huy tốt vai trò, nhiệm vụ, vị trí công tác; đa phần có phẩm chất đạo đức tốt, giàu lòng yêu nước, có bản lĩnh chính trị vững vàng, có tinh thần đoàn kết, trung thành với sự nghiệp cách mạng; là lực lượng đi đầu trong lao động, sáng tạo trên mọi lĩnh vực của đời sống, có những đóng góp quan trọng mang tính quyết định cho sự phát triển của tỉnh nhà.

Đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ trong hệ thống tổ chức Liên hiệp Hội đã tích cực phát huy trí tuệ, sáng tạo, chủ động tham mưu, đề xuất cho Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh những vấn đề lớn mang tính chủ trương, cơ chế, chính sách;  triển khai nghiên cứu các đề tài, dự án, đề án khoa học, chương trình phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội; tham gia tư vấn, phản biện và giám định xã hội các chương trình, dự án, đề án lớn của tỉnh; thẩm định hàng trăm báo cáo đánh giá tác động môi trường góp phần cung cấp những luận cứ, làm rõ các cơ sơ khoa học và thực tiễn của các chương trình, dự án quan trọng của tỉnh; đã tích cực tuyên truyền đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, trực tiếp chuyển giao công nghệ và thúc đẩy việc ứng dụng các thành tựu khoa học và kỹ thuật vào sản xuất kinh doanh và cuộc sống ... góp phần nâng cao dân trí, tăng năng suất lao động, giảm giá thành sản phẩm, bảo vệ môi trường, xóa đói giảm nghèo đạt hiệu quả. Tổ chức Liên hiệp Hội đã thực hiện tốt chức năng làm cầu nối giữa đội ngũ trí thức và lãnh đạo Tỉnh ủy, HĐND, UBND, UBMTTQVN tỉnh; tập hợp đội ngũ trí thức đầu ngành trong tỉnh, con em người Quảng Ngãi ở ngoài tỉnh và nước ngoài để góp phần đóng góp xây dựng quê hương.

Tuy đạt được nhiều kết quả khả quan nhưng việc xây dựng đội ngũ trí thức còn gặp nhiều khó khăn, đội ngũ trí thức tuy đông đảo về số lượng nhưng năng lực chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới và sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa tỉnh nhà; tình trạng thiếu chuyên gia đầu ngành, những trí thức có năng lực để tổ chức thực hiện các đề tài, dự án có hàm lượng khoa học cao và mang tính đột phá; đa số trí thức khoa học và công nghệ của tỉnh ít được bồi dưỡng kiến thức chuyên sâu, bị hạn chế về ngoại ngữ và tin học, ít được tiếp xúc với kỹ thuật, công nghệ mới tiên tiến dẫn đến hạn chế trong hội nhập quốc tế. Nhận thức của một số cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp về vai trò của đội ngũ trí thức chưa đầy đủ, chưa nắm được hết các ý kiến của đội ngũ trí thức; một số cơ chế, chính sách và phương thức quản lý đội ngũ trí thức còn có những bất cập, hạn chế, chưa thật sự tạo điều kiện thuận lợi cho lao động sáng tạo và cống hiến của đội ngũ trí thức; môi trường, điều kiện làm việc của trí thức chưa thật sự đảm bảo để phát huy năng lực lao động sáng tạo của họ.

Để đội ngũ trí thức tỉnh nhà thật sự trở thành lực lượng xung kích đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, trong thời gian sắp đến cần quan tâm thực hiện tốt một số chủ trương, nhiệm vụ và giải pháp sau:

-  Thống nhất và nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp, các ngành và người đứng đầu về vị trí, vai trò của đội ngũ trí thức - nguồn lực đặc biệt quan trọng đối với sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa tỉnh nhà. Cùng với việc khẳng định dứt khoát việc xây dựng đội ngũ trí thức là trách nhiệm của toàn xã hội, của cả hệ thống chính trị, trong đó trách nhiệm của Tỉnh ủy và chính quyền tỉnh giữ vai trò quyết định.

-  Xây dựng đội ngũ trí thức không chỉ nhằm thực hiện tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, mà còn trực tiếp nâng cao tầm trí tuệ và sức mạnh của tỉnh nhà, năng lực lãnh đạo của Ðảng và chất lượng của hệ thống chính trị. Vì vậy, đầu tư xây dựng đội ngũ trí thức là đầu tư cho phát triển bền vững.

- Tạo lập môi trường làm việc thực hành dân chủ, tôn trọng, sôi nổi, cởi mở để chia sẻ thông tin, sáng kiến, tri thức và phát huy tự do tư tưởng, tài năng, trí tuệ, phẩm chất trong hoạt động nghiên cứu, sáng tạo, nghề nghiệp của trí thức;  đánh giá đúng phẩm chất, năng lực và kết quả cống hiến của trí thức.

-  Tiếp tục đẩy mạnh việc tìm kiếm, tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ trí thức theo các chương trình chất lượng cao trong, ngoài tỉnh và ở nước ngoài; cùng với thực hiện tốt công tác thu hút, tập hợp, quy tụ, đoàn kết đội ngũ trí thức, nhất là các chuyên gia, các nhà khoa học đầu ngành để hiến kế tham gia tích cực xây dựng phát triển tỉnh.

- Tập trung đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị, con người cho các cơ sở nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ trong tỉnh; nhất là các cơ sở thực hành, tiếp cận khoa học công nghệ tiên tiến cho đội ngũ trí thức của tỉnh.   

- Hoàn thiện cơ chế, chính sách đãi ngộ đối với trí thức, trong đó chú trọng chính sách đặc biệt đối với nhân tài; xây dựng các quy định, quy chế về tôn vinh trí thức. Tiếp tục xây dựng quy chế dân chủ trong hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội, khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạo, y tế, văn hóa và nghệ thuật,… nhằm năng động hóa đội ngũ trí thức, qua đó phát huy tối đa khả năng sáng tạo, nói lên tiếng nói trung thực, khách quan của trí thức trong việc cung cấp các luận cứ khoa học và thực tiễn cho việc hoạch định đường lối, cơ chế, chính sách và phản biện các vấn đề lớn trọng tâm, trọng điểm của tỉnh.

- Đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của Cơ quan Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh và các hội thành viên theo hướng chuyên sâu, chuyên nghiệp, trí tuệ và phát triển. Làm tốt công tác quy tụ, tập họp, đoàn kết, và chủ động tham gia xây dựng đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ, góp phần tăng cường khối liên minh công nhân – nông dân – trí thức và xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc cấp tỉnh.

- Về phía đội ngũ trí thức cũng phải thấy rõ vinh dự, bổn phận của mình. Không ngừng phấn đấu nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức, năng lực chuyên môn; phát huy truyền thống yêu nước, yêu quê hương, lòng tự hào dân tộc, ý thức trách nhiệm công dân; năng động sáng tạo, hợp tác cao, trung thực trong hoạt động khoa học; nhiệt tình cống hiến tham gia xây dựng nền kinh tế tri thức, phát triển tỉnh nhà ngày càng văn minh, giàu đẹp./.

Lê Quang Thích, Bí thư Đảng đoàn, Chủ tịch Liên hiệp Hội Quảng Ngãi

(Nguồn: Bản tin Khoa học và Đời sống Liên hiệp Hội số 02/2021)